Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie bardzo ważnym miejscem dla każdego Frankowicza w czwartek 15 czerwca br. W tym dniu TSUE udzieli odpowiedzi na dwa ważne pytania. Po pierwsze, czy można zawiesić spłatę raty kredytu na czas postępowania sądowego przeciwko bankowi. Sprawa dotyczy sporu z Getin Bankiem, ale jest ważna dla wszystkich toczących się postępowań w tzw. sprawach frankowych. Po drugie, w tym samym dniu TSUE udzieli również odpowiedzi na pytanie: czy w razie unieważnienia umowy o kredyt, bankowi i konsumentowi należy się opłata za korzystanie z kapitału (sygn. C-520/21), o czym pisaliśmy już we wcześniejszym artykule.
W jednym dniu Trybunał wyda więc dwa bardzo ważne wyroki dla Frankowiczów, banków i sądów.
Czy można udzielać zabezpieczenia poprzez zawieszenie płatności rat kredytu?
Taki jest sens pytania zadanego przez Sąd Okręgowy w Warszawie, na które odpowiedzi udzielić ma TSUE 15 czerwca br. (w sprawie o sygn. C-287/22).
Przypomnę zatem, że 3 maja 2022 r., (czyli przed ogłoszeniem przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny decyzji o przymusowej restrukturyzacji Getin Banku), Sąd Okręgowy w Warszawie przesłał takie pytanie do TSUE:
Czy w świetle zasady skuteczności i proporcjonalności art. 6 ust. 1 oraz art. 7 ust. 1 Dyrektywy 93/13 sprzeciwiają się takiej wykładni przepisów krajowych lub orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którymi sąd krajowy może – w szczególności ze względu na ciążące na konsumencie obowiązki rozliczenia się z przedsiębiorcą albo dobrą sytuację finansową przedsiębiorcy – nie uwzględnić wniosku konsumenta o zarządzenie przez sąd środka tymczasowego (zabezpieczenia powództwa) polegającego na zawieszeniu na czas trwania postępowania wykonywania umowy, która prawdopodobnie zostanie uznana za nieważną na skutek usunięcia z niej nieuczciwych warunków umownych?
W sprawie, której dotyczyło pytanie kredytobiorcy wytoczyli postępowanie przeciwko Getin Bankowi oraz złożyli wniosek o zawieszenia płatności rat kredytowych. Problem polegał jednak na tym, że kredytobiorcy nie spłacili jeszcze kapitału otrzymanego od banku. W takiej sytuacji sądy, w tym Sąd Okręgowy w Warszawie, odmawiały udzielenia zabezpieczenia i zawieszenia rat.
Problem ten dotyczy zatem nie tylko kredytobiorców mających kredyt hipoteczny w Getin Noble Banku, ale wszystkich, którzy toczą spór z bankiem. Nadal znaczna część sądów – w tym i niektóre wydziały Sądu Okręgowego w Warszawie — uznają wnioski kredytobiorców za niemożliwe do uwzględnienia.
W naszej ocenie uwzględnianie takich wniosków przez sądy jest wręcz niezbędne do pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy na rzecz kredytobiorcy. W szczególności ma to znaczenie dla kredytobiorców Getin Noble Banku, dla których spłacanie rat kredytowych będzie oznaczało brak możliwości odzyskania pieniędzy po uzyskaniu prawomocnego wyroku ustalającego nieważność umowy kredytowej.
W uzasadnieniu pytania Sąd Okręgowy podkreśla, że potrzeba każdorazowego udzielenia zabezpieczenia — zwłaszcza w sytuacji przedłużającego się postępowania sądowego — jest szczególnie wyraźna w sytuacji, gdy kredytobiorca przed wytoczeniem powództwa uiścił już na rzecz banku sumę przewyższającą kwotę kredytu. Oznaczałoby to niczym nieuzasadnione dodatkowe obciążenie konsumenta, który musiałby uiszczać dalsze raty i prowadziłoby do powiększania szkody po jego stronie, niepotrzebnie zwiększając skalę rozliczeń pomiędzy stronami po zapadnięciu prawomocnego orzeczenia stwierdzającego nieważność umowy.
Problemów kredytobiorców Getin Noble Banku ciąg dalszy.
W TSUE czeka na rozstrzygnięcie jeszcze jedno bardzo istotne pytanie w sprawie Getin Noble Banku, zadane już po ogłoszeniu decyzji o przymusowej restrukturyzacji.
Po ogłoszeniu przez Bankowy Fundusz Restrukturyzacyjny decyzji o przymusowej restrukturyzacji nie ma pewności, czy sądy mogą uwzględniać wniosek o zabezpieczeniu postępowania. Zgodnie z ustawą o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym w trakcie przymusowej restrukturyzacji niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania zabezpieczającego.
W postanowieniu z 26 października 2022 r. (sygn. XXVIII C 4020/21 ) Sąd Okręgowy zapytał TSUE:
Czy polskie przepisy, które uniemożliwiają ustanowienie zabezpieczenia, są sprzeczne z dyrektywą, która ma chronić konsumentów oraz dyrektywą wprowadzającą procedurę resolution, czyli przymusową restrukturyzację banków?
W opisywanej sprawie kredytobiorcy spłacili już kapitał, który otrzymali od banku. Jednak w przypadku, gdyby sąd orzekł nieważność umowy, nie odzyskaliby tzw. nadpłaty, bo nie ma jak wyegzekwować wyroku od banku w restrukturyzacji. Stąd jak najbardziej uzasadniony jest wniosek o zabezpieczenie w postaci zawieszenia obowiązku spłaty rat na czas postępowania sądowego.
To pytanie jest zbieżne z wcześniejszym pytaniem zadanym w ramach postępowania prowadzonego przed Sądem Okręgowym w Koszalinie. Sprawa zainicjowana przez pytanie prejudycjalne Sądu Okręgowego w Koszalinie toczy się w TSUE pod sygnaturą C-34/23.W sprawie tej został złożony wniosek o wydanie wyroku w trybie przyspieszonym, co przy obecnej sytuacji kredytobiorców Getin Banku jest szalenie istotne. Sprawa bowiem się o tyle komplikuje, że 28 kwietnia br. BFG złożył do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości Getin Noble Banku. Do czasu ogłoszenia upadłości bankiem zarządza administrator wyznaczony przez BFG. Po ogłoszeniu upadłości przez sąd wierzyciele banku będą mogli zgłaszać roszczenia do masy upadłościowej.
Mamy nadzieję, że TSUE pochyli się nad sytuacją, w której znaleźli się kredytobiorcy Getin Noble Banku i udzieli pozytywnej odpowiedzi na zadane przez sądy pytania. Z niecierpliwością czekamy na wyrok w tej sprawie.